Otizm
Sosyal ve fiziksel temasta, iletişimde ve yapılan bireysel işlerde zorluklarla ilişkili bir nörogelişimsel bozukluk olarak adlandırabilir. Otizm spektrum bozukluğu olan bireylerde zeka düzeyleri genellikle ortalama veya alt ortalama seviyelerde seyrederken, bazılarının normal veya üstün zeka seviyelerine sahip olduğu gözlemlenmiştir. Yani otizm bir zeka geriliği değildir. Ve zeka düzeyi ile otizmi ilişkilendirmek çok doğru bir yargı olmaz.
Günümüzde bilinen bir çok ünlü araştırmacı ve bilim insanında da olduğu öğrenilmiştir. Çalışmalar, otizm spektrum bozukluğu olan kişiler için zeka açısından çeşitlilik olduğunu göstermektedir. Bazıları belirli alanlarda olağanüstü yeteneklere sahipken, diğerlerinde zorluklar gözlenebilir. Bu durum, otizmli bireylerin zeka profillerinin çeşitlilik gösterebileceğini vurgular.Ancak, bazı araştırmalar otizm ve zeka arasında net bir ilişki olmadığını veya zeka ile otizm arasında bağımsız değişkenler olduğunu ortaya koymaktadır. Bu da, otizm spektrum bozukluğunun bilişsel yeteneklerle tek bir ölçüde açıklanamayacak kadar karmaşık olduğunu gösterir.
Öte yandan, otizm ve zihinsel engellilik arasında net bir ayrım yapılmalıdır. Zihinsel engellilik, genel bilişsel yeteneklerin düşük olduğu bir durumken, bilişsel yetenekler arasında doğrudan bir ilişki bulunmamaktadır.
Otizmli bireylerin zeka puanları genellikle farklı dağılımlar gösterir. Bazıları normal veya ortalama zeka düzeyine sahipken, diğerleri daha yüksek veya daha düşük düzeylerde olabilir.
Zeka düzeyi, otizm tanısı ve tedavisi üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Yüksek zeka düzeyine sahip bireylerin semptomları gizleyebilmesi, doğru tanı ve erken müdahale süreçlerini zorlaştırabilir
Otizm Belirtileri Nelerdir?
- Kendisiyle iletişim kuran insanları ayırt etmekte zorlanmak
- Duyduğu seslere tepki vermekte güçlük çekmek,
- Uyaranları algılamakta zorlanmak ve ya geç algılamak
- Adı söylenildiğinde fark etmemek ve bu uyarana cevap vermemek
- Dokunma ve fiziksel temastan korkmak çekinmek bu olduğunda yüksek ve aşırı tepkiler vermek.
- Yalnız kalmaktan hoşlanmak ve oyun kurmamak
- Sürekli yineleyen cümleler ve ya kelimeler kullanmak bununla birlikte özne yüklem ve belirteç içeren tam cümle kurmakta güçlük çekmek
- Dönen yineleyen hareketleri sürekli olarak tekrar etmek ve uzun süre izlemek örneğin: çamaşır makinesi çalışırken uzun süre sabit bir biçimde dönmesini izlemek gibi. Veya sürekli kendisinin dönmesi gibi.
- Duygusal becerilerinde eksiklik, surat ifadelerini ve duygu durumunu karşısındaki kişinin anlayamaması.
- Birden çok komutu aynı anda aldığında yapmakta ve algılmakta zorluk çekmek ve genel olarak bundan kaçınmak.
- Uzun süre göz teması kurmayı yürütememek
- Duygularını öfke ağlama ve kızgınlıkla göstermek
- Şakalaşmanın anlamını tam kavrayamamak.
- Sallanma, kendi etrafında dönme ya da çırpınma gibi hareketleri sürekli olarak tekrar etmek
- Başkalarına ve kendine zarar veren davranışları yapmak mesela ısırmak, vurmak, kavga etmek,
- Rutinlerden kaçmak ve farklı insanlardan çekinmek
- Koordinasyon bozukluğu
- Çoğu zaman kelime harf öğrenme gibi yeni durumlarda uzun süre çaba harcamak veya öğrenilen şeyi çabuk bir şekilde unutmak.
- El vücud koordinasyonunu tam sağlayamayıp, etrafındaki nesnelere zarar vermek
- Özellikle karbonhidratlı yemek yediğinde normal insanlardan daha fazla enerjik olmak, bilmediği yemeği yemeyi reddetmek veya saplantılı bir şekilde bir yiyeceğe bağlı olmak
- Cansız nesnelerle insanlardan daha fazla temas kurmak
- Işık, ses ve fiziksel temasa karşı aşırı duyarlılık göstermek; buna karşın ağrı, acı ve sıcaklık karşısında duyarsız davranmak
Tanı ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Bu durumun çeşitli ilaçlı müdahale yöntemiyle ve ya psikolojik destekle tamamen atlatıldığını söylemek çok doğru olmaz. Nörogelişimsel bir bozukluk olduğunu varsayarsak yetersiz olduğu noktaların tamamlanmasında yardımcı olabilmek daha doğru bir yaklaşım olacaktır. Tedavi töntemi genellikle kişinin zarar görebileceği alanların azaltılmasında ve yaşama uyum sağlama sürecine destek olunmasıdır. Otizm, istatistiksel olarak erkek bireylerde kadınlardan daha fazla görülür. Bununla birlikte kadınlarda görüldüğünde derecesi daha ağır seyrederken, erkeklerde biraz daha hafif olabilmektedir. Tüm dünya üzerinde otistik bireylerin sayısı gün geçtikçe artmaktadır.
Eskiden 100 kişide 1 kişide karşılaşılan bu durum. Son yıllarda 10 kişide 1 kişiye kadar düşmüştür. Dışarıdan gözlemlenebilen fiziksel bir durum değildir. Bu nedenle, 12 aydan itibaren tüm çocuklara, durumu görebilmek için test yapılabilir. Dış görünüş itibariyle otizmli çocukların diğer çocuklardan hiçbir farkı yoktur. Davranışsal olan farklılıkların doğru olarak tespiti için ise testlerin mutlaka uzmanlar tarafından yapılması gerekir. Sonuç olarak, spektrum bozukluğu olan bireylerin zeka düzeylerinin değerlendirilmesi ve desteklenmesi, bireyselleştirilmiş yaklaşımlar gerektirir