Yemek Yedikten Sonra Neden Canım Tatlı Çekiyor?

Diyetisyen Işıl Çetin | 05 December 2024 | 10:09

Yemek Yedikten Sonra Neden Canım Tatlı Çekiyor?

Yemekten kalkmadan kan şekerinizin düştüğünü düşünüyor ya da yemek yedikten birkaç saat sonra hemen canınız tatlı bir şeyler çekiyor hatta acıkıyorsanız reaktif hipogliseminiz olabilir.

Hipoglisemi nedir?

Hipoglisemi terimi genel olarak düşük kan şekeri seviyelerini ifade eder. 

Sağlıklı kan şekeri seviyeleri 70-100 mg/dL aralığındadır. Hipoglisemi kan şekeri seviyelerinin 70 mg/dL altına düşmesi olarak tanımlanır. 

Hipoglisemi daha çok insülin kullanan diyabetli bireylerde, insülin direnci olan kişilerde görülür. İnsülin kullanan diyabetik bir hastanın hipoglisemiye girme nedenleri genel olarak; fazla doz insülin alması, yoğun egzersiz, öğün atlaması, ruhsal sıkıntılar, alkol tüketimi olarak görülür.

Hipogliseminin belirtileri

• Titreme
• Baş dönmesi veya sersemlik
• Terleme
• Aşırı açlık hissi
• Hızlı veya düzensiz kalp atışı, çarpıntı
• Kendini zayıf veya yorgun hissetmek
• Sinirli veya kaygılı hissetmek.
• Baş ağrısı
• Bilinç bulanıklığı, konfüzyon
• Yüzün solması, mide bulantısı
• Görmede bulanıklık

Hipogliseminin yemek sonrası 2 saat sonrasında oluşması ise reaktif hipoglisemi olarak adlandırılır.

Reaktif Hipoglisemi Nedir?

Reaktif hipoglisemi aynı zamanda postprandiyal hipoglisemi olarak da adlandırılır. Yemek yedikten sonra kan şekerinin ani düşmesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Vücudun insüline doğru yanıt verememesi ile karakterizedir. Semptomatik ve tekrarlayan hipoglisemi (düşük kan şekeri) ataklarını tanımlayan bir terimdir. 

Yoğun karbonhidrat içerikli bir öğün sonrası insülinin fazla üretimi ile kan şekerinde ani düşüş gerçekleşir. Bu durum sağlıklı bireylerde nadir görülürken; insülin direnci, pre-diyabet, diyabet hastalarında veya gastrointestinal cerrahi hastalarında daha yaygın karşılaşılan bir tablodur. Hormonal bozukluğa sahip olmak da reaktif hipoglisemi açısından risk grubuna girmenize neden olabilir.

Reaktif hipoglisemi tespitinde oral glukoz tolerans testleri (OGTT) diğer bir deyişle şeker yüklemesi testleri kullanılabilir. Oral glukoz tolerans testlerinde belli miktar glukozlu su tüketimi sonrası kan şekeri takibi yapılır. Bu testin sonuçlarına göre erken, idiopatik ve geç reaktif hipoglisemi olarak sınıflanabilir.

1-Erken Reaktif Hipoglisemi: Oral glukoz tolerans testinde (OGTT) ilk 2 saatte oluşur. Erken reaktif hipoglisemi midenin erken boşalmasına bağlı olabilir. 

2-İdiopatik Reaktif Hipoglisemi: OGTT’de 3.saatte oluşur. Daha çok gençlerde ve nonobezlerde oluşur. Nedeni tam olarak ortaya konulamamıştır. Bu tip hipoglisemide genellikle diyabet gelişmez. 

3-Geç Reaktif Hipoglisemi: OGTT de 3.-5. saatler arasında oluşur. Geç reaktif hipoglisemi kısmen insülin direnci sendromuna bağlı olabilir. Muhtemelen bu durum gecikmiş insülin salgısının bir sebebi olabilir. Geç reaktif hipoglisemi diyabetin habercisi olabilir.

Reaktif Hipoglisemi Nedenleri?

Reaktif hipoglisemi çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. 

• Aşırı insülin üretimi: Yüksek karbonhidratlı bir öğün sonrası hızlı yükselen kan şekerine yanıt olarak fazla miktarda insülin üretilir. Fazla salgılanan insülin kan şekerini hızla düşürür.
• İnsülin direnci: İnsülin direnci tablosunda hücreler insüline doğru yanıt veremez ve kan şekeri yüksek seyretmeye devam ettiği için insülin salgısı devam eder. Aşırı üretilen insülin yine kan şekerinin ani düşüşüne neden olur.
• Öğünde alınan karbonhidrat türü: Yüksek glisemik indeksli yiyeceklerden yoğun öğün tüketimi kan şekerinin hızlı yükselmesine neden olur.
• Hormonal düzensizlikler: İnsülin kadar kan şekeri düzenlenmesinde görevli kortizol, glukagon, epinefrin gibi hormonların salınımındaki düzensizlikler, kan şekeri seviyelerinin yüksek seyretmesine neden olabilir.
• Yetersiz kalori alımı: Uzun süre aç kalmak veya öğün atlamak insülin salınımında dengesizliklere neden olabilir.
• Genetik: Ailede bulunan reaktif hipoglisemi öyküsü kişide glikoz metabolizmasında bozukluk olduğunun işareti olabilir.

Reaktif hipoglisemi genellikle tıbbi tedavi gerektirmez. Ancak buna başka bir sağlık durumu neden oluyorsa, bu durumun tedavi edilmesi gerekir. 

Reaktif hipogliseminin önlenmesinde yaşam tarzı ve diyet değişikliklerinden yararlanılabilir. 

• Kişinin kan şekeri seviyeleri dengede tutması önem taşır. İhtiyaç duyuluyorsa küçük ara öğünlerle desteklenebilir.
• Tam tahıllar, meyve ve sebzeler gibi lif içeriği yüksek gıdaları içeren dengeli bir beslenme programı uygulanmalıdır. Bu gıdaların glisemik indeksleri düşük olduğu için kan şekerini yavaş yükselterek insülin dengesini sağlarlar.
• Özellikle aç karnına, beyaz ekmek veya beyaz makarna gibi şekerli ve işlenmiş basit karbonhidrat içeren yüksek glisemik indeksli yiyeceklerden uzak durun.
• Düzenli olarak egzersiz yapın. Düzenli egzersiz kan şekeri seviyelerinin düzenlenmesine yardımcı olurken, insülin duyarlılığını da artırır.

Dyt. Işıl Çetin