Nerede Hareket, Orada Bereket!
Hareket dediğimiz olay: Enerjiyi kullanmak için bedenin kas kütlesinin yer değiştirmesidir. Fizyolojik aktiflik, hayatımız boyunca sinir sistemimiz aracılığıyla uyarılan kaslarımızın kemikler üzerinden eklemlerimizi kullanarak enerji tüketimiyle oluşan, gerekli enerjiyi üretebilmek için de gerek dolaşımı sağlamak için kalp ve gerek oksijenizasyonu sağlamak için de solunum hızını arttırarak ve çeşitli derecelerde yorgunlukla sonuçlanan aktiviteler olarak söylenebilir. Yüzme, koşu, atlama, zıplama, çömelme ve kalkma, kol ve bacak hareketleri, baş ve vücut hareketleri benzer biçimde temel beden hareketlerinin hepsini veya birkaçını içine alan farklı spor faaliyetleri, dans gibi günlük aktiviteler fiziksel aktivite olarak kabul edilebilirler.
Hareket dediğimiz durum bireyseldir. Kişiden kişiye göre farklılık gösterebilir. Kişiye özel planlanan programlarda, kişilerin hareketi yapma sıklığı ve süresi temel alınarak gelişim süreci belirlenmelidir. Bireyselleşen programlarda uyum daha yüksek olacağı için hareketin daha sağlıklı ve pozitif yönde etkileri artar ve kalıcı olur. Aynı zamanda sürekli hale getirilmiş olur. Hareket etmek kişinin üzerindeki miskinliği alır, kişiyi edilgen durumdan daha etkin bir yaşantı durumuna geçirir. Fiziksel aktivite yani hareketli olma alışkanlığı daha planlı bir süreç haline getirilmediği zaman belirli bir süre aktivite yapmaya alışan vücudumuz dengesini kaybedebilir, hareketin halinin bırakılmasının sonra kazanılmış sağlıklı olma durumunun yavaş yavaş kaybolmasına yol açabilir.
Hareketin Faydaları Nelerdir?
- Vücut gelişimini sağlar. Kas ve kemiklerde mineral bütünlüğünün korumasına ve yaş ilerledikçe osteoporozun önlenmesine yardımcı olur.
- Gündelik hayatta enerjiyi sürdürme yeteneğini geliştirir.
- Stres ve gerginliği azaltmaya yardımcı olur.
- Bedenin kemik sisteminin doğru olmasını sağlar. (postür)
- Enerjiyi tüketimini artırarak obezite gibi sağlık sorunların oluşmasının önüne geçer.
- Hayat kalitesini arttırır.
- Dolaşım sistemini dengeleyerek, tansiyon gibi rahatsızların gelişmesini engeller.
Hareketin Bedensel Durumumuz Üzerine Faydaları Nelerdir?
- Bedenin sağlam ve postürün düzgün olmasına yardımcı olur.
- Kas gücü ve beden gücünü korumaya yarar ve kas kitlemizin artarak enerji üretimini ve tüketimini arttırır.
- Kas tonusunun korunması sağlar
- Damar veya kan hastalıklarında riski azaltır ve böylece sağlığı arttırır.
- Kas ve eklemlerin esnekliğini korur ve artırır.
- Metabolizma hızını arttırır ve kilo almanın önüne geçer. (zayıflamayı kolaylaştırır)
- Akciğerlerin solunum kapasitesi ve vücudun oksijen kapasitesini artırır.
- Alzheimer gibi unutkanlık ve bunama riskini azaltır.
- Şeker hastalığı gelişmesini engeller, insülin dengesin oluşmasına yardımcı olur. Böylece insülin direnci gelişimini durdurur veya engeller.
- Organlarımızın daha sağlıklı olmasını sağlayarak, organlarımıza kan akışını artırır ve kalp krizi geçirme riskini azaltır.
- Vücudumuzun su, tuz, mineral kullanımının dengelenmesine destek verir.
Zihinsel ve Sosyal Sağlığımız Üzerindeki Etkileri Nelerdir?
- Hareket etme süreci insanın kendine ayırdığı zamanı şekillendirir.
- Kişinin yaşama tutunmasını sağlar.
- Kendimizi iyi hissetmemizi ve daha sevinçli, coşkulu olmamızı sağlar.
- Fiziksel hareket dediğimiz olay bireyde, kiloyu kontrol etmekle beraber aynı zamanda yaşadığı çevrede konumlandırılması anlamında da olumlu bir yaşam sağlar.
- Uyku kalitesini düzenler.
- Vücut yorulduğunda uykuya daha kolay dalar. Spor uyku problemlerinin çözülmesinde de yardımcıdır.
- Stres ve anksiyete gibi ruhsal olaylardan korur.
- Sosyalleşmeye yardımcı olarak sosyal becerilerimizi gelişmesinde de bizi ön plana çıkartır.
- Özgüvenimizi arttırır.
- Bireylerin yaşı farketmeksizin yaşadığı çevredeki bireylerin içinde sosyal uyum ve kabul görme oranını artırır bu sebeple sosyal yaşantımız içinde bizi olumlu etkiler.
Peki Uzmanlar Hangi Sıklıkla Fiziksel Aktivite Yapmayı Öneriyor?
Fiziksel hareket tabii ki kişiden kişiye göre değişir fakat, bedenimiz için istenen ve beklenen etkilerinin oluşabilmesi için bazı şartları yerine getirmemiz gerekir. Bu şartlar; öncelikle fiziksel hareketin düzenli ve belirli bir sıklıkta olması olarak düşünülebilir. Buna dahil olan durumlar: devamlılığı, uygun yoğunluk seçimi ve günlük süresidir. Bir bireyin geleceği için yapabileceği en iyi yatırım düzenli fiziksel aktivite alışkanlığıdır. Haftada 3-4 kez, ayda 10’dan fazla yapılan 20-50 dakikalık orta şiddette fiziksel hareket, sağlık üzerinde olumlu etkiler yaratır. Her bireyin spor/hareket sıklığı bireye özel ve bireyin yaşı, sağlık durumu ve hayat standartları göz önüne alınarak, kişiye özel olarak planlanmalıdır. Amaç sporu sıkıcı ve yorucu bir etkinlikten ziyade sürdürülebilir ve zevk alınan, aynı zamanda sağlığa ve yaşlılığa yapılan bir yatırım olarak değerlendirilmesi sağlanmalıdır.
Beslenme ve Fiziksel Hareket Dengesi Nedir?
Zayıflama deyince aklımıza gelen ilk iki şeyden biri beslenme, diğeri ise egzersiz yapmaktır. Egzersiz yapmamızın amacı şayet zayıflamaksa egzersiz programımızı mutlaka beslenme ile de desteklemek gerekmektedir. Kişi ne kadar düzenli ve sık egzersiz yapsa da zayıflamada, beslenmenin %70, aktivitenin ise %30 etkisinin olduğunu unutmamalıyız. Yaptığımız sporu dengeli ve ölçülü beslenme ile desteklemeliyiz.
Özellikle renkli tabaklar bu konuda faydalı olacaktır. Renkli tabaklardan kastımız ise içeriğinde tek bir beslenme tipinden oluşmayan, aksine protein, sebze ve sağlıklı kompleks karbonhidratı barındıran gıdalar seçmek, ileriki zamanlarda karşılaşabileceğimiz birçok sağlık probleminin de önüne geçmeye yardımcı olacaktır. Amacımız sadece zayıflamak olmamalı, sağlıklı yaşam olmalıdır. Unutmamak gerekir ki, SAĞLIKLI YAŞAM; zihin, beden ve beslenmenin bir bütünü oluşturan parçalarıdır. Bu anlamda yaşantımıza her yönüyle dikkat etmemiz gerektiğinin altını çizmeliyiz.
Uzman Klinik Psikolog Selin Kul