Duygudurum Bozuklukları
Duygudurum; Bireyin belli bir süre, belli sınırlarda belli tip bir duygulanım içinde bulunuşudur. Hastaya sorarak öğrenebiliriz,
Duygulanım: Bireyin uyaranlara, olaylara, düşüncelere; neşe, öfke gibi duygusal tepki ile katılabilme yetisidir. Hastayı gözlemlediğimiz sırada öğrenebiliriz
Depresif Bozukluklar
Majör Depresif Bozukluk
- Depresif duygu durum ve ilgi-istek kaybı ya da zevk alamama
- Çok fazla ya da çok az uyuma
- Psikodevinsel yavaşlama ya da yerinde duramama
- Ağırlık kaybı (%5) ya da iştahta değişme
- Enerjinin kaybedilmesi
- Değersiz ya da aşırı suçlu hissetme
- Odaklanma, düşünme ya da karar alma güçlüğü
- Yineleyen ölüm ya da öz kıyım düşünceleri
- İnsanlar bir depresif bozukluk geliştirdiklerinde, onların akıllarından kendi kendilerini suçlayan düşünceler geçer.
- Kusurları ve eksiklikleri üzerine yoğunlaşırlar.
- Depresyonun fiziksel belirtileri yaygındır; düşük enerji, ağrılar ve acılara neden olur.
- Aşırı yorgunluk, zor uykuya dalma ve uykularından sık sık uyanma gibi şikayetleri vardır.
- Bir kısmı ise gün boyu uyur, yiyeceklerden eski tadı alamazlar.
- Cinsel istekleri kaybolmuştur.
- Görünüşlerini ihmal ederler.
- Alçak ses tonuyla ve yavaş ritimde konuşma
- İlişki kurmada güçlük çekeler.
- Düşünce akışında yavaşlama gözlenir.
Etiyoloji
Biyolojik Etmenler, Biyojenik aminler; nöropinefrin, serotonin ve dopamin, Genetik Etkenler, Hormonal Değişiklikler, Stresli Yaşam Olayları, Bilişsel Çarpıtmalar
Epidemiyoloji
Majör depresif bozukluklar bütün psikiyatrik bozukluklar içerisinde en yüksek yaşam boyu yaygınlığa sahiptir. Yaşam boyu yaygınlık oranı %5- %17’dir.Tabi bunlar; Cinsiyet, Yaş, Medeni durum, Sosyoekonomik ve kültürel etkenlere göre de değişiklik göstermektedir.
Süreğen Uzun Süreli Depresif Bozukluk
(Distimi)
Hasta yüzlü (ill humored) anlamına gelen distimi terimi Majör depresif dönem tanısı konması açısından yeterince şiddetli olmayan depresif mizacın en az iki yıl boyunca bulunmasıyla karakterizedir. Kronik olarak depresif olma durumu hakimdir. Yetersizlik, suçluluk ve sinirlilik gibi duygular; toplumdan kaçınma, ilgi ve üretkenlik kaybı mevcuttur. Sanrı ve intiharlardan burada çok bahsedilmez.
- İştahta azalma ya da aşırı yeme
- Çok fazla ya da çok az uyuma
- Kendine güvenin zayıflaması
- Düşük enerji
- Odaklanmada ya da karar almada güçlük
- Umutsuzluk duyguları
Not: Bu semptomların görülmediği iki aydan daha uzun süre olmamıştır. En az iki yıllık süre çökkün duygu durumun görülmesi, bu süre varlığında ise en az ikisinin varlığı tanıyı güçlendirir.
Yeni DSM 5 Bozuklukları
Adet Öncesi Disforik Bozukluk
- Duygusal değişim
- Huzursuzluk
- Çökkün duygudurum, umutsuzluk ya da kendini aşağılayan düşünceler
- Kaygı
- Her zamanki aktivitelere azalan ilgi
- Odaklanma güçlüğü
- İştahta değişme
- Uykudaki değişimler
- Fiziksel belirtiler
Yıkıcı Duygudurum Düzensizlik Bozukluğu
Yoğun öfke patlamaları gözlenir. Bu öfke patlamalarının yoğunluğu ve süreleri orantısızdır. Bu belirtiler en az 12 aydır gözlenmektedir. Öfke patlamalarını ve olumsuz duygudurumu, en az iki yerde gözlemek gerekir ve bu ortamların en azında birinde şiddetli olarak gözlenmektedir. Başlangıç yaşı 10 yaşından öncedir. Davranışlar, majör depresif bozukluk sırasında ortaya çıkmamaktadır. Bu tanı karşıt olma, karşı gelme bozukluğu, aralıklı patlayıcı öfke bozukluğu veya bipolar bozukluk ile bir arada olmaz.
Bipolar Bozukluklar
Bipolar I ve II Bozuklukları
Amaca yönelik etkinliklerde veya psikodevinsel uyarılmada artış, alışılmışın dışında konuşkanlık, hızlı konuşma, uçuşan düşünceler ya da öznel izlenimlerle ilgili yarışan düşünceler, azalan uyku gereksinimi, artan benlik saygısı, özel yetenekleri, güçleri ve becerilerinin olduğuna inanma, dikkat dağınıklığı, dikkatsizce para harcama, cinselliğe düşüncesizce yaşama, düşüncesizce yapılan iş yatırımlar gibi aşırı etkinliklere dahil olma hallerini kapsar.
- Belirgin bir biçimde taşkın ya da asabi duygu durumu
- Etkinliklerde ya da enerjide anormal artış
Manik Epizod için; Belirtilerin en az bir hafta sürmesi: hastaneye yatırılması gerekir ya da psikoz görülür. Belirtiler, belirgin bir sıkıntıya ya da işlev bozukluğuna neden olur.
Hipomanik Epizod için; Belirtiler en azından son dört gündür bulunmaktadır. İşlevsellikte belirgin değişiklikler bulunmaktadır. Psikotik belirtiler yoktur.
- Bipolar I : Majör depresyon + Mani
- Bipolar II : Hipomani + Majör Depresyon
Döngüsel bozukluklar (siklotimi)
Sayısız hipomanik dönemler, Sayısız depresif dönemler, bu dönemler tamamen bir majör depresif manik ya da hipomanik epizodu karşılamamaktadır. Belirtiler belirgin bir sıkıntıya ya da işlevsel bozulmalara neden olur. Siklotimik bozuluk, hipomani ve hafif depresyon dönemleriyle karakterize Bipolar II bozukluğun semptomik olarak hafif bir formudur.
TEDAVİ İLAÇ VE PSİKOTERAPİ
- Duygudurum dengeleyiciler;
- Lityum
- Valproat
- Karbamazepin
- Lamotrijin
- Beyinde bazı maddeleri etkileyerek duygudurumun kontrolsüz dalgalanmalarını önlerler.
- Daha çok manik atak oluşumunu engelleseler de depresyon gelişmesini de önlerler.
Manik veya depresif atakları tetikleyebilecek stres faktörlerinin etkisinin azalması, stresle başa çıkma yöntemlerinin geliştirilmesi, hastalık dönemlerinin kişinin hayat akışını olumsuz etkilemesi sonucunda ortaya çıkan dolaylı sorunların çözümü sürecin daha iyi yönetilmesini sağlayacaktır.