Vücut sisteminin doğru çalışması için farklı sistemler tarafından birçok hormon salınır. Her birinin kendine has işlevi ve önemi bulunurken doğru işleyiş için seviyeleri önemlidir. Aksi takdirde eksik veya fazla olmaları durumunda farklı sağlık sorunlarına neden olabilmektedir. İşte insülin karşı gösterilen direnç de aynı böyle bir durum sonucunda ortaya çıkar. Bu noktada insülin direnci ne demek diye açıklamak gerekirse; vücuttaki kas ve yağ dokusu ile karaciğer gibi organ ve bölgelerde insüline karşı gelişen duyarsızlık olarak tanımlanmaktadır.
Gelişen bu duyarsızlık durumu ayrıca vücudun verdiği biyolojik yanıttaki bozulma olarak da ifade edilebilmektedir. Direnç gelişmesi ile kandaki şeker miktarı yükselir. Çünkü besinlerdeki karbonhidrat küçük glikoza (şekere) parçalanırken emilerek kan dolaşımına verilmektedir. Yükselen kan şekeri düzeyleri nedeniyle fazlalık şeker, kas ve karaciğerde depolanır. Bu durum sonucunda ise tip 2 diyabet ve metabolik sendrom gibi durumlar oluşur. Bu durum birçok faktöre bağlı olarak gelişebilmektedir. Bu dirence neden olan yaygın faktörler:
Vücuttaki bir hormonun seviyelerinin normal olup olmadığı farklı testler ile kontrol edilebilmektedir. İnsülin direnci testi de bu hormonun durumunu belirlemek için uygulanan bir tanı tekniğidir. Bunun yanında aç veya tok olarak yapılacak kan testiyle de bu hormonun seviyelerini belirlemek mümkündür. Bu kan testinin öncesinde kişiye şeker yüklemesi yapılır. Belirlenen süre boyunca kan şekeri seviyelerinin değişimi izlenir.
Kan testi haricinde insülin değerlerini belirleyen insülin testi ise HOMA testi olarak da anılır. Yapılan bu test sonucunda matematiksel bir formül kullanılarak insülinin durumu belirlenir. Kişinin 8-10 saat aç kaldıktan sonra alınan kan şekeri değeri, aç iken olan insülin değeri ile çarpılır. Çıkan sonuç 405’e bölünür ve insülin düzeyi belirlenir. Çıkan bu insülin düzeyi HOMA-IR olarak anılmaktadır. Şayet çıkan sonuç 2.7’nin üstünde ise kişide direnç olduğu tanısı konur.
İnsülin duyarsızlığı kan dolaşımında gezinen şeker düzeylerini yükselten bir sağlık sorunudur. Dolayısıyla belirtileri şeker hastalığı belirti ve bulguları ile benzerdir. Diyabet semptomlarına benzer belirtileri şunlardır:
Şayet insülin direnciniz belli bir standarttın üzerinde ise bazı sağlık sorunları yaşamanız muhtemeldir. Örneğin diyabet hastalığı baş gösterebilir ve ömrünüz boyunca bu hastalığı yönetmek zorunda kalabilirsiniz. Dolayısıyla insülin direncinin uzmanların belirlediği çizgide olması titizlik gösterilmesi gereken bir konudur. İnsülin direnci kaç olmalı diye açıklamak gerekirse kısaca şu şekilde aktarabiliriz: Normal şartlar altında kan şekerinin 100 değerinin altında olması gerekir. İnsülin değerinin ise 4-4.6 referans aralığında bulunması normaldir. Şayet kan testinde çıkan sonuçlarda kan şekeri 100’ün altında ancak insülin yüksekse bu direnç kazanıldığı anlamına gelir. Mesela kan şekeri 92 çıkan birinin insülini 12 ise bu kişinin direnç geliştirdiğini söylemek mümkündür.
Bunun yanında insülin direnci değeri sağlıklı kişilerde 100 mg/dl olması gerekir. Şayet 120 mg/dl insülin direncine sahipseniz bu çok ciddi bir sorun teşkil etmez. Ancak 126 mg/dl ise şeker hastalığı riski söz konusudur. Bu sonuç diyabet yanında ayrıca başka hastalıkların gelişmesine de sebep olur. Bu hastalıklar arasında lipid bozukluklar, karaciğer yağlaması, hipertansiyon, kalp ve damar hastalıkları, inme vardır.
Dünya çapında diyabet hastalığı son 20 yıl içerisinde iki kattan fazla artış göstermiştir. Diyabetli sayısındaki bu artış insülin salgısında oluşan eksiklik ve direnç nedeniyle yaşanmaktadır. Bunun yanında diyabet hastalığından mustarip olanların çocuk yaşta olması işin vahametini vurgulayan bir sonuçtur. Durum böyle olunca insülin direnci konusunda her bireyin bilinçli olması önem kazanmaktadır.
Şayet yukarıda sıraladığımız belirtilerden bir veya birkaçını yaşıyorsanız uzmandan yardım almanız kaçınılmaz bir gerekliliktir. Aksi takdirde sonucunda kalp hastalıkları, inme, karaciğer yağlanması ve hipertansiyon gibi hayatınız boyunca yönetilmesi zorunlu hastalıklar baş gösterebilmektedir. Siz ve sevdiklerinizin genel sağlığını tehdit eden bu olumsuz koşullar oluşmadan fark ettiğiniz farklı belirti ve durumlarda bir uzmandan yardım almalısınız. Böylelikle altında yatan nedenin teşhis edilmesini sağlayabilirsiniz.
İnsülin direnci, tip 2 diyabetin bir risk faktörüdür, ancak doğrudan bir hastalık değildir. İnsülin direnci, vücudun insülini doğru şekilde kullanamaması sonucu oluşur. Bu, vücudun glikoz (şeker) seviyelerini düzenlemede zorluk yaşamasına neden olabilir ve zamanla tip 2 diyabet riskini artırabilir. Tip 2 diyabet, vücudun insülini doğru şekilde kullanamaması veya üretmemesi sonucu oluşan bir hastalıktır. İnsülin direncinin arttığı durumlarda, tip 2 diyabet riski de artar. İnsülin direncini azaltmak ve tip 2 diyabet riskini azaltmak için, sağlıklı beslenme, düzenli fiziksel aktivite, sigara ve alkol kullanımının azaltılması gibi hayat tarzı değişiklikleri önerilir.
Stres insülin direnci yapar mı?Evet, stres insülin direncini arttırabilir. Stres hormonu kortizol, vücutta glikoz seviyelerini yükselterek insülin direncini artırabilir. Ayrıca, stresli durumlar insanları sağlıksız yiyecekler ve aktivite eksikliği gibi kötü alışkanlıklara yönlendirebilir, bu da insülin direncini artırabilir. Stresli durumları azaltmak ve insülin direncini kontrol etmek için, düzenli egzersiz, meditasyon, iyi uyku, sağlıklı beslenme ve stresle başa çıkmak için terapiler gibi yolları düşünebilirsiniz.
İnsülin direnci kimlerde görülür?İnsülin direnci, şişman insanlar, yaşlılar, tip 2 diyabetik olanlar, yüksek tansiyonlu insanlar, yüksek kolesterol seviyeleri olanlar, kalp hastalıkları olanlar, aile hikayesi olanlar, polikistik over sendromu olanlar, düzenli egzersiz yapmayanlar gibi gruplarda daha sık görülebilir. Bu faktörler insülin direncini artırabilir, ancak herkes için geçerli olmayabilir.
İnsülin direnci yüksek olursa ne olur?İnsülin direnci artarsa, vücut insülini doğru şekilde kullanamayabilir ve bu da şişmanlık, tip 2 diyabet, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol seviyeleri, kalp hastalıkları riski, nefropati (böbrek hastalığı), non-alkolik yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD) gibi sağlık sorunlarına neden olabilir. İnsülin direncini azaltmak için, sağlıklı beslenme, düzenli fiziksel aktivite, sigara ve alkol kullanımının azaltılması gibi hayat tarzı değişiklikleri önerilir.