Depresyon, yorgunluk veya kontrolsüz kilo alımı deyip geçmeyin! Çok basit ve yaygın olarak görülen bu şikayetleriniz belki de hipotiroidi belirtisi olabilir. Bu sağlık sorunu tedavi edilmediğinde ise tansiyon, damar sertliği ve kalp büyümesi gibi hayati risk teşkil edecek hastalıklar oluşturabilmektedir. Bunun yanında başka hastalıklarla ortak basit şikayetlerle seyrettiğinden kendini maskeleyebilen bir hastalıktır. Dolayısıyla önlemesi ve tedavi edilmesi için tanınması şarttır. Peki, hipotiroidi nedir? Hipotiroidi neden olur? Hipotiroidi belirtileri ve tedavi şekilleri nelerdir? Beraberce bir göz atalım.
Hipotiroidi Nedir?
Bağışıklık sisteminde önemli rol oynayan tiroid bezi, boynun ön tarafında, gırtlağın alt kısmında bulunan hormon üreten bir bezdir. Yemek borusunun sağında ve solunda birer tane bulunurken, yapısal olarak endokrin özelliktedir. Bu bezin farklı nedenlerle gerektiği kadar tiroid hormonunu üretmemesi tıbbi olarak hipotiroidi hastalığı olarak adlandırılır. Özelleşmiş hücrelerden oluşan tiroid bezinin vücudun bağışıklık sisteminde önemli rolleri vardır. Örneğin metabolizmada gelişme ve ruh hali süreçlerinin sağlıklı yürütülmesini sağlar. Bunun yanında beyinde yer alan hipofiz bezinin salgıladığı TSH (tiroid uyarıcı) hormonunun düzenler.
İşte bu hormonun yeterli üretilmemesi halinde bu süreçler gerektiği şekilde işlemez. Sonucunda ise farklı ancak ciddi sorunlara neden olabilmektedir. Dolayısıyla hipotiroidi belirtileri fark edilir edilmez bir uzman tarafından tedavi edilmesi gerekir. Eksik hormon salgılama ile karakterize edilen bu hastalığın farklı çeşitleri vardır. Uygun tedavi için ise bu hastalığın türlerinin bilinmesi önemlidir.
Hipotiroidi Çeşitleri
Tiroid bezlerinin yetersiz hormon üretmesi, tiroid kanseri veya eksik iyot alımı gibi farklı nedenlerle görülen hipotiroidi üç şekilde gruplandırılmaktadır. Bunlar ve nedenleri şu şekildedir:
Primer Hipotiroidi
Bu sınıfta; TSH hormonu ile tiroid bezi gerekli şekilde uyarılmaktadır. Fakat vücudun ürettiği tiroid hormon seviyeleri, işlevlerin sağlıklı yürütülmesi için yeterli gelmez.
Sekonder Hipotiroidi
Bu sınıfta; tiroid bezi normal çalışmaktadır. Fakat TSH hormon yeterli salgılanmaz. Dolaysıyla gerekli uyarım yapılamaz.
Tersiyer Hipotiroidi
Bu sınıfta ise beyinin hipotalamus bölümünden salgılanan TRH (tirotropin) hormonu yetersiz salgılanmaktadır. Bu durum TSH yani tiroid uyarıcı hormonun eksik salgılanmasında yetersizliğe neden olur. Sonucunda da tiroid stimülasyonu yetersiz olur. Söz konusu bu türlerin kendine has belirtileri ve tespit şekilleri vardır. Genel anlamda hipotiroidi belirtileri fark edildiğinde uzman tarafından hangi türün söz konusu olduğuna dair tetkikler yapılarak tanı ve teşhis konmalıdır. Sonrasında ise uygun tedavilerin başlatılması gerekir.
Hipotiroidi Belirtileri Nelerdir? Hipotiroidi Neden Olur?
Metabolik olayların kontrolü ve vücudun enerji dengesinin temeli olan tiroid eksikliği, kan dolaşımında T3 ve T4 hormonlarının düşük olmasına neden olur. Bu durum ise kendisini bazı belirti ve şikayetler ile gösterir. Bunun yanında söz konusu bu hastalıktan mustarip hastaların %95’inde ise genelde sorun tiroid bezinin kendisindir. Yani sıklıkla görülen primer hipotiroidizm sınıfıdır. Hipotiroidi belirtileri nedir inceleyecek olursak belirtilerin hastadan hastaya değiştiğini söyleyebiliriz. Örneğin bazı hastalar hiçbir şikâyet yaşamaz iken bazılarının yaşamlarını tehdit edebilir düzeyde belirtiler görülebilmektedir.
Hipotiroidi Belirtileri
Belirti görenlerde şikayetlerin şiddeti tamamen hormon eksikliğinin gelişim süreci ve hormon eksikliğinin derecesi ile alakalıdır. Ancak ortak ve yaygın görülen hipotiroidi belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz:
- Yorgunluk ve halsizlik
- İşitsel problemler
- Kaşlarda görülen seyreklik
- İnsomnia (uykusuzluk)
- Az terleme
- Kansızlık sorunları
- Libido kaybı
- Kordinasyon ve denge sorunları
- Guatr (tiroid bezinde büyüme)
- Hafızada zayıflama
- Kalp hızında yavaşlama
- Saç ve tırnakların incelme
- Saç dökülme problemi
- Regl dönemlerinin ağrılı geçmesi ve düzensiz olması
- Eklemlerde şişlik, sertlik ve ağrı
- Kan kolesterol seviyelerinde yükseklik
- Kasların güçsüzleşmesi
- Ses kısılması
- El, ayak ve yüzde şişkinlik
- Kilo artışı
- Aşırı üşüme
- Ciltte kuruluk
- Kabızlık
Tüm bu hipotiroidi belirtileri ve bulgular yetişkinlerde yaygın görülendir. Bunun yanında çocuk ve adölesanlarda da (ergenlerde) bu belirtiler benzerdir. Fakat bunlara ayrıca şu şikayetler de eşlik edebilmektedir:
- Gecikmiş ergenlik
- Zihinsel gelişim geriliği
- Diş gelişiminde gecikmeler
- Büyümede yavaşlama
Söz konusu bu hipotiroidi belirtileri birçok hastalığın ilk belirtileri ile benzerdir. Bu yüzden fark edildiği an diğer hastalıkların dışlanması adına uzman tarafından gerekli tetkiklerin yapılması gerekir.
Hipotiroidi Nedenleri
Farklı hipotiroidi belirtileri ile kendini gösteren bu hastalığın oluşmasının altında birçok farklı neden olabilmektedir. Ancak bazı nedenler yaygın olarak görülürken diğerleri ise nadirdir. Hipotiroidin yaygın görülen nedenleri sıralayacak olursak:
İyot Eksikliği
Diyetlerinde yetersiz iyot alanlarda tiroit eksikliği yaşama ihtimali yüksektir. Ancak yeterli almak yerine yüksek alınması da iyi değildir. Çünkü bu, mevcut tiroid sorunların daha fazla kötüleşmesine neden olabilmektedir. Bunun yanında özellikle yemeklere yeterli iyotlu tuz ilave edilerek önleme imkânı vardır.
Hamilelik
Gebelik döneminde bağışıklık sisteminin tiroid bezi hücrelerini bir tehdit görerek antikor üretmesi sonucu tiroid eksikliği oluşabilmektedir. Böyle bir durum şayet tedavi edilmezse preeklampsi, erken doğum ve düşüğe neden olur. Bunun yanında fetüsün gelişimini olumsuz yönde etkileme potansiyeli vardır.
Hipofiz Bezinde İşlev Bozukluğu
Şayet hipofiz bezi yeterli miktarda tiroid uyarıcı hormon üretmezse, bu durumda hipotiroidi gelişebilmektedir. Bu durumun ise yaygın nedenlerinden biri genelde bu bezde görülen iyi huylu tümörlerdir.
Doğumsal Kusurlar
Bazı bebeklerde görülen tiroid bezinde doğumsal kusurlar, hipotiroidi nedeni olabilmektedir. Çoğunlukta doğduğunda normal görülen bu bebeklerde zamanla görülen şikayetler hastalık için tanımlayıcıdır. Ancak erken dönemde teşhis edilmesi çok önemlidir. Aksi takdirde zihinsel geriliğe kadar ciddi sorunlara neden olur.
İlaç Kullanımı
Psikiyatri gibi bazı ilaçların kullanımı bu hastalığın gelişmesine katkıda bulunur. Şayet alternatif ilaçlarla değiştirilmezse veya tedavi edilmezse daha ciddi hastalık nedeni olma potansiyeline sahiptir.
Radyasyon Tedavisi
Baş ve beyin bölgesinde görülen kanser hastalıklarından dolayı görülen radyasyon tedavisi, tiroid bezine hasar verebilmektedir. Bu durumda ise tiroid hormonun eksik ve üretilmesine neden olarak bu hastalığın baş göstermesine yol açar.
Tiroid Bezinin Ameliyatla Alınması
Şayet tümör veya farklı bir hastalıktan dolayı tiroid bezinin bir bölümü veya tamamı alındı ise bu hormon eksikliğine neden olur. Sonucunda da hipotiroidi belirtileri yaşayabilirsiniz.
Hipertirodi Tedavisi Komplikasyonları
Tiroid bezinin çok fazla hormon ürettiği durumlarda yapılan antitiroid ilaç ve radyoaktif tedavisi bu bezin yetersiz salgılanmasına neden olabilmektedir. Söz konusu bu yetersiz hormon üretimi bazı durumlarda kalıcıdır.
Tiroid Bezinde Görülen Otoimmün Hastalıklar
Hashimoto gibi otoimmün bozukluklar tiroid bezinin fonksiyonlarının gerektiği gibi çalışmasını engeller. Dolayısıyla yetersiz hormon üretilmektedir.
Hipotiroidi Beslenme ile Düzelir mi?
Bazı besinlerden kaçınmanın veya kısıtlamanın tiroid fonksiyonlarının tamamen normale döndürdüğüne dair kesin kanıtlar bulunmamaktadır. Ancak bilinçli yapılan diyet değişikliklerinin hipotiroidi belirtileri üzerinde olumlu etkileri olduğu düşünülmektedir. Şikâyet ve belirtileri azalttığı ve hastaların yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olabilmektedir. Diyette mevsim sebze ve meyvelerine yer verilmesi, lifli karbonhidrat içeren besinler tüketilmesi ve protein kaynaklarına yer verilmesi, sağlıklı yağlar tüketilmesi tavsiyeler arasındadır.
Uzmanların hipotiroidi beslenme önerilerini sıralamak gerekirse:
- Kilo alımına katkıda bulunan şekerli, işlenmiş ve yüksek yağlı yiyeceklerden kaçınmalısınız.
- Dengeli iyot alımına özen göstermelisiniz.
- Meyve ve sebzeler ile kepekli tahıllar tüketmeye özen göstermelisiniz.
- Ketojenik diyetlerden kaçınılmalıdırlar. Dolayısıyla ılımlı düzeyde karbonhidrat tüketilmelisiniz.
- Yüksek proteinli besinler tüketmelisiniz.
- Sodyum, yağ bakımından zengin olmayan besinler tüketmelisiniz.
Öncelikle şunu söylemeliyiz ki hipotiroidi belirtileri fark edildiyse tedavi edilmesi ve diyet değişikliklerine gidilmesi şarttır. Ancak sadece diyet ile kesin iyileşme sağlanamayacağı bilinmelidir.
Hipotiroid Hastalarının Tüketebileceği Besinler
Yetersiz tiroid hormonundan kaynaklı şikayetleri azaltmak için diyetlere eklenebilecek besinlerden bazıları:
- Ispanak, yeşil fasulye, kepekli tahıllar, kinoa ve kahverengi pirinç gibi B vitamini açısından zengin besinler
- Antioksidan açısından zengin meyve ve sebzeler
- Süt, balık ve sofra tuzu gibi iyot açısından zengin besinler
- Brezilya cevizi, yağlı tohumlar, yumurta, deniz ürünleri gibi selenyum açısından zengin besinler
Söz konusu bu besinlerin mevsime göre taze ve dengeli olarak diyete eklenmesi önerilir. Böylelikle yararlarından maksimum düzeyde istifade edebilmek mümkündür.
Hipotiroid Hastalarının Kaçınması Gereken Besinler
Her ne kadar besinlerde hipotiroidi tam olarak iyileşmese de bazı besinler şikayetlerinizi artırabilmektedir. Bu hastaların kaçınması gereken besinler:
- İşlenmiş gıdalar ve salamura besinler gibi sodyum açısından zengin besinler
- Soya ve soya bazlı ürünler
- Karnabahar, brokoli ve lahana gibi guatrojen besinler
- Aşırı iyot tüketimi
Bunun yanında kaçınılması gereken bu gıdalarda bazı püf noktalara dikkat edilmesi gerekir. Mesela hipotiroidi tedavisinde tiroid replasmanı tedavisi görenler ilacını aldıktan sonra en az dört saat beklemeden soya ve soya bazlı besinleri tüketmemelidir.
Hipotiroidi Tedavisi
Öncelikle söylemeliyiz ki maalesef bu tiroid hastalığı ömür boyu tedavi gerektiren kronik bir hastalıktır. Ancak çok nadirde olsa bazı vakalarda hiç tedavi edilmesine gerek kalmadan tiroid bezi fonksiyonları iyileşme gösterebilmektedir. Bu hastalığın tanı teşhis ve tedavisinde izlenen adımları açıklamak gerekirse:
Tanı ve Teşhisi
Önceki yıllarda tıbbi imkanların yetersizliği nedeniyle bu hastalığın tanısı koyulamıyordu. Ancak neyse ki günümüzde yaşanan teknolojik gelişmeler sayesinde artık tanı ve teşhis konması gayet kolay. Böylelikle erken dönemde hipotiroidi tedavisi yapılabilirken kişinin yaşam kalitesi fark yaratacak şekilde iyileştirilebilmektedir.
Hipotiroidi belirtileri fark edildiyse tanı için öncelikle tiroit bezlerinin yeterli hormon üretip üretmediğine dair testler yapılmaktadır. TSH hormonu testi ile belirlenirken gerektiğinde tiroid bezine karşı üretilen antikorlar da ölçülmektedir. Bunun içinde tiroid ultrasonografisi ile AntiTPO ve antitiroglobülin yardımcı testleri yapılmaktadır. Ancak yardımcı testlerin kullanımı dünya çapında TSH hormonu testi ile sonuç alınmadığı takdirde yapılmaktadır.
Tedavisi
Hipotiroidi belirtileri sonrası tanı konduktan sonra tedavisi öncelikle altta yatan nedene göre yapılmaktadır. Tedavide öncelikli olarak tiroid hormonlarının yerine konma esası baz alınmaktadır. Sentetik T4 hormon replasman tedavisi ile söz konusu semptomlar bir haftada iyileşmeye başlamaktadır. Fakat ciddi seyreden hastalarda bu iyileşme bir ayı bulabilirken hatta geçebilmektedir.
Şayet hipotiroide neden olan tiroit bezinde mevcut bulunan iyi veya kötü huylu bir tümör ise tedavisi buna yönelik yapılmaktadır. İlaç tedavisi, radyasyon veya cerrahi bir müdahale yapılması gerekebilmektedir. Bunun yanında bu hastalığa sahip kişilere özel hazırlanan diyetler de tedavi programının içinde yer almaktadır. Böylelikle hastalığa dair şikâyet ve belirtiler azaltılırken bu şekilde yaşam kalitelerinin artırılması sağlanmış olur.
Günümüzde biorezonans terapileri ile bu hastalığının neden olduğu depresyon, kaygı ve endişeleri azaltılmasına yönelik ruhsal dengeleme seansları uygulanmaktadır. Ayrıca kişiye özel hazırlanan diyetler ve iştah kapatan seanslar ile bu hastalıkla mücadelesi daha kolay bir hale getirilmektedir. Eğer siz de kendinizde hipotiroidi belirtileri fark ederseniz bir uzmandan yardım alabilir, en kısa zamanda tedaviye başlanmasını sağlayabilirsiniz. Ayrıca Koşuyolu Rezonans gibi biorezonans konusunda uzman bir klinikten yardım alabilir daha kolay bir şekilde bu hastalıkla baş edebilirsiniz.
Hipotiroidi tedavisi, kiloyu doğrudan etkileyen bir tedavi yöntemidir. Hipotiroidi, tiroid bezinin yeterince hormon üretmemesi halinde, bu hormonun vücuda takviye edilmesi tedavisidir. Tiroid hormonu dengelendikçe metabolizmayı hızlandırır ve bu nedenle Hipotiroidi tedavisinde hızlı bir şekilde kilo kaybı yaşanabilir. Hastanın bu süreçte kilosunu dengede tutması sağlık açısından önemlidir. Fakat bu durum herkeste aynı seyretmeyebilir. Zor kilo veren birinde kilo verme süreci de yavaş ilerleyebilir.
Hipotiroidinin yaşam kalitesi üzerinde pek çok olumsuz etkisi vardır. Hipotiroidi nedeniyle cilt rahatsızlıkları baş gösterebilir. Sindirim sisteminde sorunlara yol açabileceği gibi, konsantrasyon eksikliği ve hafıza kaybı da yaşatabilir. Yine depresyon belirtilerinin görünmesine neden olur ve bireyde yorgunluk ve halsizlik hissi kendisini göstermeye başlar. Bu nedenle mutlaka tedavi edilmesi gerekir.
Tiroid bezinin eksikliği vücudumuzda farklı rahatsızlıkların da ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu nedenle Hipotiroidi olan birinde sindirim sistemi sorunları görülebilir. Cilt sorunları, zihinsel olarak sürekli yorgun ve uykusuz hissetme, kaslarda ve eklemlerde ağrılar gibi rahatsızlar da ortaya çıkar. Eğer rahatsızlıkların nedenle Hipotiroidi ise, Hipotiroidi tedavisiyle birlikte bu rahatsızlıklardan da kurtulmak mümkün olabilir.