Endokrin Bozucu Kimyasallar
Günümüzde nüfusun giderek artmasıyla endüstriyel ürünler ve katkı maddeleri de giderek artıyor. Normalde bu zararlı maddeleri vücudumuz detoksifikiye edebiliyor fakat artık günümüzde evimizin her yerinde, kıyafetlerimizde, yediklerimizde bu zararlı maddeler yer aldığı için detoks mekanizmalarımız yetersiz kalıyor ve bir kısmı adipoz yani yağ dokuyu arttırarak depolanıyor bir kısmı da hormonların bağlanacakları yerlere bağlanarak hormonların bağlanmasını engelleyerek hormonel sistemi bozuyor. Hormonel sistemin bozulması çocukların erken regl olmasına, kısırlığa, tiroid hastalıklarına, diyabete, otizme, hiperaktiviteye, meme, prostat ve testis kanserlerine, obeziteye, kilo artışına neden olabiliyor.
Bu yazımızda bu gibi bir çok hormonel hastalığı tetikleyen hayatımızdaki gizli tehtiti yani endokrin bozucuları inceleyeceğiz.
Endokrin/Hormonel Sistem Nedir?
Endokrin sistem hipofiz, tiroid bezi, testis, over, pankreas ve böbrek üstü bezlerinin yer aldığı ve bu bezlerden salgılanan hormonların bulunduğu bir sistemdir.
Endokrin sistem büyüme ve gelişme, uyku, açlık tokluk dengesi, metabolizma hızı, üreme, besin ögelerinin kullanımını gibi birçok fonksiyon da önemli etkiye sahiptir.
Endokrin Bozucu Nedir?
Endokrin yani hormonel sistemin çalışmasını engelleyen veya değiştiren hormonların salınması, taşınması, metabolizması, atılması hatta hedef hücredeki etkilerini değiştiren doğal veya yapay madde ve kimyasallara endokrin bozucular denir.
En sık karşılaşılan endokrin bozucular:
- Plastik su şişelerinde, plastik kaplarda, biberonlarda bulunan bisfenol A
- Plastik oyuncaklarda, gıda ambalajlarında, oda spreyleri, bebek bezleri ve şampuanlarda bulunan fitatlar
- Pirinç, balık ve maden işletmelerinde sıkça görülen arsenik
- Florasan ampullerde ve deniz ürünlerinde cıva
- Tarım zararlılarını engellemek için sebze ve meyveleri yetiştirirken kullanılan pestisitler, DDT gibi tarım ilaçları
- Krem, şampuan gibi kişisel bakım ürünlerinde bulunan paraben ve glikol eterler
- Paketli ürünlerde bulunan yüksek fruktozlu mısır şurubu
- Yakıt dumanı, egzoz dumanı, sigara ve kızartmada ortaya çıkan polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH) ve ağır metaller
Aslında soluduğumuz havada, yediğimiz yemekte, evimizde, kişisel bakım ürünlerinde bu zararlı endokrin bozuculara maruz kalıyoruz ve bu zararlı endokrin bozucular hormonların bağlanacakları yerlere bağlanarak hormonların çalışmasına engel olurlar bunun sonucu olarak haşimato tiroid, hipotiroid gibi tiroid hastalıklarına, pankreas ve salgıladığı hormon olan insülin ile ilgili olarak diyabet hastalığına, cinsiyet hormonlarını etkileyerek kısırlık veya erken regl olmaya, polikistik over sendromuna, hiperaktivite, otizm gibi hastalıklara neden olmaktadır.
Zararlı endokrin bozucu maddeler sadece hormonların bağlandıkları yerlere bağlanarak hormonel sistema etkilemiyor. Aynı zamanda çok fazla endokrin bozucuya maruz kaldığımız için vücut bağışıklık sisteminin yok edemediği endokrin bozucu maddeleri dolaşımdan uzak tutmak isteyerek adipoz yani yağ dokuya depoluyor. Eğer kişinin vücudunda yeteri kadar yağ doku yok ise yağlanmayı arttırarak zararlı maddeler için kendine depo oluşturuyor. Bunların sonucu olarak kişi hem tiroid, diyabet, polikistik over gibi bir hastalığa yakalanarak metabolik olarak zarar görür hemde yağlanması artarak kilo almaya başlar.
Peki Bu Her Tarafımızı Sarmış Endokrin Bozuculardan Nasıl Kaçabiliriz?
Tamamiyle endokrin bozuların olmadığı bir hayat malesef ki çok mümkün gözükmüyor. Hele ki şehirde yaşıyorsanız fakat yine de bazı basit önlemler ve değişikliklerle bu endokrin bozucu maddelerin zararlarından kendimizi koruyabiliriz.
Endokrin Bozucu Madde Maruziyetini Azalt
- Alüminyum, paraben içeren deodorantlar yerine karbonat, limon ve kokusunu sevdiğiniz bir esansiyel yağ ile evde doğal deodorantınızı yapabilirsiniz. İkinci tercih olarak Asyadaki Tawas kristallerinden üretilen doğal mineral tuzları da kullanabilirsiniz.
- Ev temizliğinde yüzey temizleyicisi olarak kokulu parlatıcılı ürünler yerine beyaz sirke ve yine kokusunu beğendiğimiz bir esansiyel yağı kullanabilirsiniz. Arap sabunu da güvenle kullanabileceğiniz ürünler arasındadır.
- Pişirme işleminde teflon tava kullanılmamalıdır. Yıpranmış teflon ürünler perfloroalkil asit açığa çıkartarak kansere ve düşüklere neden olmaktadır. Bu nedenle çelik, granit pişirme kapları tercih edilmelidir.
- Pişirme işlemlerinde kızartma ve mangal tercih edilmemelidir. Bu pişirme çeşitlerinde polisiklik aromatik hidrokarbon adı verilen maddeler açığa çıkar. Bu nedenle fırın, haşlama, buğlama tercih edilmelidir.
- Paketli tüm yiyecek içecek ürünlerinden uzak durulmalıdır.
- Sebze ve meyvelerdeki pestisitleri yani zirai ilaçları arındırmanın en iyi yolu ise sodyum bikarbonattır. 15 dk karbonatlı suda beklettiğiniz sebzeleri bol su ve ovalayarak durularsanız %96 oranında pestisitlerden uzaklaştırmış olursunuz. Soyulabilen meyvelerde kabuklar soyulmalıdır.
- Uygun olmayan kaplar mikrodalgaya konulmamalıdır.
- Çamaşırlarda yumuşatıcı ve odalarda oda kokusu kullanılmamalıdır. Onun yerine aromaterapik yağlar buhurdanlıkta kullanılabilir.
- Yapılan çalışmalarda poşet çaylarda mikroplastik olduğu görülmüştür. Bu nedenle çaylar yaprak halinde demlenmelidir.
- Sigara ve alkol tüketiminden uzak dur.
- Plastik su şişeleri yerine cam şişe kullan.
Bağışıklık Sistemini ve Detoks Gücünü Arttırarak Endokrin Bozucu Kimyasallardan Korun
- İyi detoks için bol su iç
- Antioksidan yönünden zengin sarımsak, soğan, mor renkli sebze ve meyveler, zencefil, zerdeçal tüketerek antioksidan kapasiteni arttır
- Detoksun önemli bir ayağı olan lenf sistemini duyarmak için fiziksel aktivite yap ve at kılı fırça ile kuru fırçalama yap
- Lenf sistemini aktif hale getirmek için başka bir hastalığın yoksa soğuk duş yap
- Bağışıklık sistemin ve en önemli detoks organın karaciğer sağlığı için şekeri hayatından çıkar
- Aralıklı oruç yaparak vücudun kendini onarması ve hasarlı hücreleri yok etmesi yani otofaji yapması için zaman tanı
- Bağışıklığını güçlendirmek için eksik ise D vitamini ve magnezyum kullan
- En büyük detoks organımız olan akciğer için triflo ile nefes egzersizleri yapabilirsin. Triflo akciğer kapasiteni arttırıp daha rahat detoks yapmayı sağlayacaktır.
- Karaciğer sağlığı için doktorunuza danışarak deve dikeni ekstresi kullanabilirsiniz.
- Zararlı maddelerle savaşmada en etkili yöntemlerden olan glutatyon ve ozon terapi uygulamaları da vücudun antioksidan kapasitesi arttırarak güzel sonuçlar vermektedir.
Hayatımızın her yerinde olan zararlı endokrin bozuculardan elimizden geldiği kadar uzak durmalıyız. Bunun dışında kendi savunma ve detoks/atım mekanizmalarımızı da ne kadar güçlendirirsek vücudumuzun zarar görmesini o kadar engelleyebiliriz.