Yemek yediğinde kendini iyi hissedenlerin sayısı azımsanacak gibi değildir. Genelde herkes lezzetli yemekler yemeyi sever ve bu bir keyif emaresidir. Ancak bu durum; olumsuz duygu durumunda gelişirse ve aşırı, tıkanırcasına yemek yeme alışkanlığına dönerse bir sorun demektir. Çünkü kişi her siniri bozulduğunda ve üzüldüğünde yemek yemek ister. Dolayısıyla fiziksel açlık hissetmediği halde yer. Bu da psikolojik ve fiziksel olarak zararlı sonuçlar doğurur. Çünkü kontrolsüzce kilo alımına neden olur. Ancak tek zararı elbette bu değildir. Peki duygusal yeme bozukluğu nedir? Neden kaynaklanır ve nasıl tedavi edilir?
Duygusal Yeme Bozukluğu Nedir?
Normalde bir kişi fiziki açlık hissettiğinde yemek yer. Bunun yanında tok olan bir kişi şayet sevdiği bir yiyecek önüne gelirse onu yemek ister. Ancak yeme isteği genelde aç olduğunuzdaki kadar değildir. Duygusal yeme bozukluğu kişilerin fiziksel aç olmadığı halde stresli, öfkeli, üzüntülü veya çok mutlu olduğu durumlarda direkt yemek yeme ihtiyacı hissetmesidir. Özet olarak kendini duygu durum bozukluğundan kurtarmak ve iyi hissetmek için başvurduğu bir yöntemdir.
Yemek yeme eylemini çok nadir olarak böyle gerçekleştiren kişiler için “bu bir yeme bozukluğudur” denmesi doğru olmaz. Çünkü genelde herkes yaşamının bazı dönemlerinde duygularını bastırmak için yemek yemeyi tercih eder. Ancak bu durum sürekliyse ve kendini durduramıyorsa içinde bulunduğu durum bir hastalık olarak değerlendirilmelidir. Nitekim bu aşırı yemek yeme beraberinde kontrolsüz kilo alımı ve ciddi hastalıkları getirir.
Duygusal yeme bozukluğu yaşayan kişilerin sonrasında ise birçok sağlık sorunu ile karşılaşma riski oldukça yüksektir. Ayrıca zararları sadece fiziksel olarak değil psikolojik olarak da vardır. Kendine hâkim olamama ve iradesini kullanamama gibi hislerle suçluluk yaşarlar. Ayrıca aşırı yedikleri için utanır ve kendilerini toplumdan soyutlarlar. Bu yüzden bir uzmandan yardım alınmasında yarar vardır.
Yeme bozukluğu durumu birçok farklı faktörden ortaya çıkarken belirtileri de kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Yaşadığınız durumun hastalık olarak tanımlanması için ise yaygın belirtilerin sizde olması gerekir. Bu belirtiler:
- Birine kızdığında bu öfkeyi unutmak için yemek yeme
- Yemek sonrası kendini suçlama ve kötü hissetme
- Her olumsuz duygu sonrası yemek yeme isteği geliştirme
- Gizli olarak yemek yeme ihtiyacı duyma
- Yemek yedikten sonra sakinleşme
- Tıkanırcasına yeme ve kendine hâkim olamama
- Çok sık ve kısa aralıklarla aşırı yemek yeme
- Fiziksel açlık çekmeden yemek yeme isteği geliştirme
Duygusal yeme bozukluğu psikolojik bir boşluğu doldurmak amacıyla yemek yeme dürtüsünden kaynaklanır. Genellikle bu süreçte abur cubur besinler tüketilir. Dolayısıyla sağlık açısından risk teşkil eder. Bu yüzden belirtiler fark edildiği an en kısa dönemde uzmana başvurulmalıdır.
Duygusal Yeme Bozukluğu Testi Nasıl Yapılır?
Önceki zamanlara göre sık sık ve sürekli yemek yeme ihtiyacı duyuyorsanız sizde de duygusal yeme bozukluğu olabilir. Böyle bir durumda ise çoğu zaman tek başına mücadele başarısız olur. Dolayısıyla her başarısız olan girişim, yeni yeme ataklarını doğurur. İşte bu yüzden en doğru ve sağlıklı yaklaşım bir uzmandan yardım almanız olacaktır. Uzman duygusal yeme bozukluğu testi uygularken böylelikle bu sorunun sizde olup olmadığının tanısını koyar.
Uzman bu testte öncelikle kişiye psikolojik durumları ile ilgili sorular açar. Hastanın durumlarını dikkate alarak sorduğu soruları yanıtlamasını ister. Verilen cevaplara göre yeme bozukluğu yaşayıp yaşamadığına karar verir. Özetle bu hastalığın olup olmadığının tanısını koyar. Ardından bir tedavi planı geliştirerek yardımcı olmaya çalışır. Bunun yanında hasta ile psikolog arasında konuşulan konu ve soruların cevaplarının gizli kalacağının bilinmesi gerekir.
Duygusal Yeme Bozukluğu Neden Kaynaklanır?
Yetersizlik, yalnızlık, üzüntü, can sıkıntısı, korku ve endişe gibi farklı duygular sonrası aşırı ve tıkanırcasına yeme isteği oluşur. Duygusal yeme bozukluğu olarak tanımlanan bu durum ise son yılların büyüyen sorunudur. Çünkü hayat şartlarının zorlaşmasıyla birlikte pek çok kişi mutluluğu, yemek yemede arar oldu. Böylelikle kendilerini daha güçlü hisseder ve mutlu olur. Ancak yemek yedikten sonra utanır ve kendilerini suçlarlar. Duygusal yeme bozukluğunun altında birbirinden farklı neden yatarken yaygın olanlar genelde şu şekildedir:
- Şekere olan bağımlılık
- Doğum sonrası yaşanan kaygı bozukluğu
- Yaşanan travma sonrası stres bozukluğu
- Aşırı stres
- Özgüven eksikliği
- Mutsuzluk, san sıkıntısı ve umutsuz olma hali
- Genetik yapı ve aile hastalık öyküsü
Yukarıda bahsi geçen tüm bu faktörler duygusal yeme bozukluğunu tetikleyebilir. Bunun yanında dönemlik gelişiyorsa ve bir müddet sonra geçiyorsa genelde rahatsızlık olarak tanımlanması gerekmez.
Duygusal Yeme Bozukluğu Tedavisi
Psikolojik veya fiziksel her rahatsızlığın kendine has tedavi yöntemi vardır. Ayrıca bir hastalığın tedavisinde kullanılan teknik ve izlenilen yol uzmana göre de farklılıklar gösterebilmektedir. Bunun yanında aynı dertten mustarip olan kişilerde aynı tedavi şekilleri aynı etkiyi göstermez. Şayet size de bu hastalığın tanı ve teşhisi kondu ise duygusal yeme bozukluğu tedavisi adımları genelde şu şekilde ilerler:
- Hastanın bu hastalıkla ilgili öyküsü dinlenir.
- Öncelikle geçmişindeki duygusal travmalar tespit edilir.
- Vücut kitle indeksi alınarak ideal kiloda olup olmadığına bakılır. Şayet yüksek ise sağlıklı beslenmesine yönelik bir diyet uygulanır.
- Hastalığının durumuna göre diyetisyen ve psikolog beraber çalıştığı bir tedavi planı yürütülür.
- Hastanın motivasyon olması içi gereken şartlar sağlanır.
- Uzmanlar tarafından hasta yakından takip edilerek bu hastalığı yenmesi sağlanır.
Bir hastalığın tedavi sürecinin başarılı olması için öncelikle bir uzmandan yardım alması ve hastanın kararlı olması gerekir. Tedavide ilk adım olarak öncelikle kişi, yaşadığı duygusal yeme bozukluğu sorunu olduğunu kabul etmesi gerekir. Çünkü ancak bu sayede bu durumdan kurtulabilmektedir. Bunun yanında bunu yeneceğine inanmıyorsa uzmanın motivasyonu ile aşacağını bilmelidir. Yarımcı olması açısından ise kendisine kısa notlar alarak hangi durumlarda yediğini kaydetmelidir. Böylelikle tedavi sürecinde başarılı olup olmadığını takip edebilir.
Tedavi sürecinde en önemlisi de başaracağına inanması ve bu konuda umutlu olmasıdır. Bunun yanında aşamayacağını düşünüyorsa uzmana kesinlikle belirtmesinde fayda vardır. Çünkü böylelikle uzman, hastanın motivasyonunu yükseltecek farklı teknikler uygulayabilmektedir. Eğer siz de her duygudurum dalgalanmasında buzdolabının kapağına yapışıyorsanız bir uzmandan yardım almaktan çekinmeyin. Böylelikle ciddi hastalıklara neden olacak kilolar baş göstermeden bu sorunu aşabilirsiniz. Aştığınız bu sorundan dolayı kendinize daha fazla güvenebilir, dolayısıyla daha mutlu bir birey olabilirsiniz.