Tek bir kelimenin hayatımız üzerinde ne kadar büyük bir etkiye sebep olduğu hakkında daha önce hiç düşündünüz mü ? Hayatın akışında basit şeyleri gözünüzün önüne getirin, isteyip istemediğimiz şeyleri ne kadar dile getirebiliyorsunuz ? Hayatınızda ne kadar hayır kelimesi var ? Hayır demek yerine fark etmez cevabını da kullanıyor olabiliriz. Fark etmez hayır diyemeyenlerin en çok kullandığı alternatif cevaptır. Hayır demek bazılarımız da yoğun kaygıya, çatışma düşüncesine neden olduğu için hayır demek yerine fark etmez cevabını kullanırız. İş çıkışı arkadaşlarım dışarı davet etti çıkmak zorunda kaldım eve de geç döndüm uykusuz kalacağım ama fark etmez.
Köşeye sıkıştım kendimi mutsuz hissediyorum ama fark etmez. Nasılsa beni seviyor.. Borç para istedi parasız kalacağım ama fark etmez bir süre idare edebilirim. Ne kadar çok fark etmez cevabını kullanır, hayatımıza hayır kelimesini dahil edemezsek kendimizden ve isteklerimizden o kadar uzaklaşmış oluruz. İstemeyerek yaptığımız şeyler bize hem zaman hem de enerji kaybettirir. Zevk alarak yapacağımız aktivitelerden ve kendimize ayıracağımız zamandan çalmış oluruz. Üstelik bu şeyler zamanla bizim görevimiz haline gelir, başkası yaptığında minnet ve teşekkür edilecek olan davranışlar bizim görevimiz haline gelmiştir.
Hayır demekte zorlandığımız için, hayır dememizi gerektirecek insanlardan ve ortamlardan uzaklaşmaya başlarız. Kendimize de yabancılaşmaya başlarız. İsteklerimiz dışardan görmezden gelinmeye başlar ve kendimizle olan samimiyetimiz de azalır. Duygularımızı ifade etmek gittikçe zor bir durum haline gelirken iletişim becerilerimiz azalır. Öz saygımız ve benlik algımız bozulduğu için zaman zaman kendimize kızar ve kendimizle çatışırız.
Halbuki hayır demeyerek kaçmaya çalıştığımız şey o kişilerle çatışmaktır ki günün sonunda çatıştığımız kişi kendimizizdir. Peki burada bahanemiz fazla merhametli ( şefkatli ) bir insanım olabilir mi ? Merhamet ve insanları memnun etmeye çalışmak arasında ki farkı gözden kaçırıyor olabiliriz. Merhamet çaba gerektirmez, kendi refahımızı önceliklerimizi ihmal etmeyiz. Onaylanma ihtiyacı yoktur. Motivasyonumuz empatidir. Davranışın sonucunda hem veren hem de alan kişi için olumlu sonuçlar doğurur. Sürekli tekrarlanan bir davranış kalıbı olmadığı gibi sevgi temelli ve sınırlarımızı koruyarak destek sunduğumuz bir davranış-düşünce şeklidir.
Bunun yanı sıra hayır demeyerek insanları memnun etmeye çalıştığımızda kendi iyilik halimize zarar veren bir düşünce-davranış şekli ortaya koyarız. Onun ihtiyacını kendi önümüze koyar, sınırlarımızın ihlal edilmesine izin veririz. Burada hayır diyememe sebebimiz (motivasyonumuz) onaylanma ihtiyacı, yalnız kalmamak, nasıl algılandığımız, onu kaybetme korkusu gibi duygulardır. Hayır diyememek bağımlı ve dengesiz ilişkiler geliştirmemize sebep olur. Ve her hayır diyememe kısır döngüsünün sonunda biriken bir öfke vardır. Hayır diyememizin altında yatan ara inançlar ve çekirdek inançlarımız vardır. Eğer hayır dersem beni sevmez, istediklerini yapmazsam kabul edilmem gibi koşullu kurallar barındırır. Altında yatan çekirdek inancımız ise ben değersizim, ben yetersizim gibi kişinin iç dünyasındaki varsayımları olabilir. Yapılan bir çok araştırmaya göre sizden talepte bulunan kişinin hayır cevabınızdan aldığı etki sizin reddetmeyle ilgili kurduğunuz negatif düşüncelerden çok daha azdır.
Peki gelin hayır kelimesini hayatımıza dahil etmek için nasıl küçük değişiklikler yapabiliriz bakalım. Kültürümüzde direkt hayır kelimesini kullanmak zor olabilir. Burada etkili iletişim yolunu kullanabiliriz. Hayır dememiz gereken durumlarda karşımızdakine önce yumuşak bir ses tonuyla iyi bir şeyler söyleyerek konuya girebiliriz. Ben dili kullanmamız ve kendi duygularımızı ifade ediyor olmamız önemli. Böylelikle karşı tarafın dikkatini çeker ve savunmaya geçmesini engellenmiş oluruz. Seninle vakit geçirmekten çok keyif alıyorum, bugün biraz yoğun bir gün geçirdim ve yarında erken uyanmam gerekiyor. Bu akşam dinlenmeye ihtiyacım var bu akşam ki davetini üzülerek kabul edemiyorum.
Aynı zamanda ufak şeylere hayır diyerek küçük antrenmanlar da yapabiliriz. Farkındalık şeması oluşturabiliriz. Hayır diyemediğim zaman ne hissettim ? Korku, endişe.. İstemeyerek kabul edip gerçekleştirdikten sonra ne hissettiniz ? Öfke, suçluluk. Evet dedikten sonra ilişkiniz bu durumdan etkilendi mi ? Kendinizle olan ilgili duygularınızda bir değişiklik oldu mu ? Olumlu ve olumsuz nasıl sonuçlar yarattı ? Alternatif durumu düşündüğünüzde sonuç nasıl değişirdi ? Uyum sağmayı bırakıp sağlıklı sınırlar koyup, kendi iç dünyamız farkında olduğumuzda benliğimizi güçlendirip hayır demenin nasıl bir özgürlük olduğunun tadına varabiliriz. Hayır dediğimiz şeyin sadece o duruma hayır demek olduğunu öğrenip hayatımıza dahil edebiliriz.